Ενα μεγάλο δίλημα δημιουργείτε όταν καλούμαστε να αποδεχθούμε μια κληρονομιά η οποια δεν γνωρίζουμε αν θα μας βάλει σε περιπέτειες και καλούμαστε να πάρουμε απόφασεις σύντομα
Διαβάζοντας πρόσφατα ενα αρθρο της Δικηγόρου ΜΔΕ Ιδιωτικού Διεθνούς Δικαίου Κας Τατιάνας Νιάσσου μου έδωσε μια τρίτη λύση που υποθέτω δεν γνωρίζει ο περισσότερος κόσμος και θεωρώ ότι σε περίπτωση δειλήματος είναι η καλύτερη.
Σας την παραθέτω πρός ενημέρωση
Προβληματισμοί των συγγενών του για τα κληρονομικά ζητήματα που εγείρει ένα τέτοιο γεγονός και για το εάν κινδυνεύει η δική τους περιουσία από τυχόν χρέη του αποβιώσαντος. Συνήθως η τακτική των κληρονόμων είναι είτε η αποδοχή της κληρονομίας – ρητά ή σιωπηρά με την άπρακτη παρέλευση της τετράμηνης προθεσμίας που ορίζει ο νόμος – είτε η αποποίηση αυτής με σχετική δήλωση στη γραμματεία του δικαστηρίου της κληρονομίας. Ωστόσο, λίγοι γνωρίζουν ότι πέραν των ανωτέρω διαδεδομένων πλέον δυνατοτήτων, ο νόμος δίνει επιπλέον τη δυνατότητα στον κληρονόμο να αποδεχτεί την κληρονομιαία περιουσία με το ευεργέτημα της απογραφής, η οποία υπερτερεί σε πλεονεκτήματα από την αποποίηση.
Στο άρθρο 1902 του Αστικού Κώδικα («Αποδοχή με το ευεργέτημα της απογραφής) προβλέπεται λοιπόν ότι «Όσο ο κληρονόμος έχει δικαίωμα να αποποιηθεί την κληρονομία, μπορεί να δηλώσει ότι την αποδέχεται με το ευεργέτημα της απογραφής. Η δήλωση γίνεται στη γραμματέα του δικαστηρίου της κληρονομίας». Στην ουσία με το ευεργέτημα της απογραφής, ο κληρονόμος προστατεύει αφ’ ενός την προσωπική του περιουσία από τους δανειστές της κληρονομίας (δηλαδή του κληρονομούμενου) και αφ’ ετέρου έχει τη δυνατότητα να επωφεληθεί από το ενεργητικό της, εφ’ όσον υπάρχει. Άπαξ δηλαδή και υποβληθεί η σχετική δήλωση αποδοχής με το ευεργέτημα της απογραφής, η προσωπική περιουσία του κληρονόμου και η κληρονομιαία περιουσία χωρίζονται και αποτελούν δύο διακριτά οικονομικά μεγέθη, με αποτέλεσμα οι δανειστές του κληρονομούμενου να μην μπορούν να στραφούν κατά της ατομικής περιουσίας του κληρονόμου για την ικανοποίηση των απαιτήσεών τους, παρά μόνο κατά των στοιχείων του ενεργητικού της κληρονομίας εάν υπάρχουν. Θα πρέπει δε να σημειωθεί, ότι η «ιδιαίτερη» αυτή κατηγορία αποδοχής, είναι η μόνη κατάλληλη για τους κληρονόμους που αγνοούν ή διατηρούν αμφιβολίες σε σχέση με το ενεργητικό ή/και το παθητικό της κληρονομίας, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα μετά το πέρας της τυπικής διαδικασίας που ακολουθείται να επιλέξουν αν τελικά θα την αποδεχτούν οριστικά ή όχι.
Η διαδικασία που ακολουθείται για την αποδοχή της κληρονομίας με τον ανωτέρω τρόπο είναι σε γενικές γραμμές απλή, ωστόσο θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην τήρηση των αποσβεστικών προθεσμιών που τάσσει ο νόμος, καθώς η άπρακτη παρέλευσή τους συνεπάγεται οριστικά την κατάλυση των δικαιωμάτων του κληρονόμου. Συνοπτικά, τα στάδια για την αποδοχή της κληρονομιάς με το ευεργέτημα της απογραφής είναι τα εξής:
1ον: Εντός τεσσάρων μηνών από το θάνατο του κληρονομούμενου, ο κληρονόμος θα πρέπει να δηλώσει στη γραμματεία του δικαστηρίου της κληρονομιάς[1] ότι αποδέχεται την κληρονομία με το ευεργέτημα της απογραφής. Πρακτικά η διαδικασία ολοκληρώνεται μέσα σε λίγα λεπτά, με τη συμπλήρωση απλώς μιας δήλωσης που χορηγεί στον ενδιαφερόμενο ο γραμματέας του δικαστηρίου.
2ον: Μετά την κατάθεση της ανωτέρω δήλωσης εκ μέρους του κληρονόμου, ξεκινά νέα τετράμηνη προθεσμία εντός της οποίας ο κληρονόμος υποχρεούται να καταθέσει αίτηση ενώπιον του αρμοδίου δικαστηρίου για την αποδοχή της κληρονομίας με το ευεργέτημα της απογραφής, η οποία θα πρέπει να είναι πλήρης και να εμπεριέχονται σε αυτήν όλα τα αναγκαία στοιχεία και δικαιολογητικά που απαιτούνται για να γίνει δεκτή (πιστοποιητικό εγγυτέρων συγγενών, πιστοποιητικό περί μη δημοσίευσης διαθήκης του κληρονομουμένου, πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης του κληρονόμου κ.ά.). Η αίτηση θα εξεταστεί εν συνεχεία από τον ειρηνοδίκη, ο οποίος εφόσον την κάνει δεκτή θα διατάξει την απογραφή της κληρονομίας από έναν συμβολαιογράφο και δύο πραγματογνώμονες. Η επιλογή των αρμόδιων να ενεργήσουν την απογραφή προσώπων, μπορεί να γίνει και από τον κληρονόμο εφ’ όσον όμως το έχει αιτηθεί στην αρχική του αίτηση.
3ον: Εντός της ανωτέρω τετράμηνης προθεσμίας (στην οποία σημειωτέον δεν προσμετράται το διάστημα μεταξύ κατάθεσης της αίτησης του κληρονόμου και της έκδοσης απόφασης από τον ειρηνοδίκη) θα πρέπει να ολοκληρωθεί η απογραφή της κληρονομίας από το συμβολαιογράφο και τους πραγματογνώμονες, να γίνει δηλαδή η καταγραφή του ενεργητικού και του παθητικού της. Για την απογραφή της κληρονομίας, συντάσσεται έκθεση που αποτελεί επίσημο συμβολαιογραφικό έγγραφο. Αξίζει βεβαίως να τονιστεί, ότι η ολοκλήρωση της απογραφής δε συνεπάγεται και αποδοχή της κληρονομίας και για την ολοκλήρωσή της, απαιτείται χωριστή συμβολαιογραφική πράξη αποδοχής που μεταγράφεται στο οικείο υποθηκοφυλάκειο.
Ο κληρονόμος λοιπόν θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα επιμελής στην τήρηση των ανωτέρω προθεσμιών και να συντονίσει προσεκτικά με την καθοδήγηση των δικηγόρων του κάθε στάδιο της διαδικασίας. Σε κάθε περίπτωση, ο θάνατος ενός προσώπου που ενδεχομένως να έχει αφήσει χρέη, δε χρειάζεται να τρομοκρατεί τους κληρονόμους και να τους στρέφει στην εύκολη λύση της αποποίησης, με την οποία αποξενώνονται δια παντός από την κληρονομία. Η αποδοχή με το ευεργέτημα της απογραφής έχει εξίσου επιθυμητά αποτελέσματα. προστατεύει αφενός τον κληρονόμο και την προσωπική του περιουσία από τις απαιτήσεις των δανειστών της κληρονομίας, δίνοντάς του επιπλέον τη δυνατότητα να επωφεληθεί από το ενεργητικό της.